Η ποιότητα, η ωριμότητα και η αναζήτηση, των σπουδαίων καλλιτεχνών δημιουργούν πολλές φορές έργα προδρομικά ακόμα και σύγχρονων εικαστικών τάσεων, όπως ο εξπρεσιονισμός. Λαμπρό παράδειγμα οι προσφάτως συντηρηθείσες τοιχογραφίες του καθολικού της μονής Παντοκράτορος.
Η αναθεώρηση και επαναξιολόγηση του Βυζαντινού πολιτισμού που συντελέστηκε τον περασμένο αιώνα δεν άφησε ανεπηρέαστη  την αγιογραφία. Πρωτοπόρος διανοούμενος και καλλιτέχνης ο Φώτης Κόντογλου ανέδειξε τα λησμονημένα βυζαντινά  πρότυπα και έστρεψε τον ζωγραφικό ρού στην παραδεδομένη πολιτιστική μας κληρονομιά. Οι σύγχρονοι αγιορείτες αγιογράφοι ,με κορυφαίους  την αγιογραφική αδελφότητα των Παχωμαίων, τις περασμένες δεκαετίες, εγκατέλειψαν τα δυτικότροπες επιρροές και άρχισαν να διαμορφώνουν ένα καθαρά βυζαντινό στυλ. Η επόμενη από αυτούς πλέον γενιά - με  χαρακτηριστικότερο  παράδειγμα τον π.Λουκά Ξενοφωντινό - αξιοποιώντας την έμπνευση και  τα θεόσδοτα χαρίσματα της προχώρησε από την απλή μίμηση στην πρωτότυπη δημιουργία ανοίγοντας καινούργιους εικαστικούς δρόμους. Απόδειξη πως η αγιογραφία δεν είναι μια στείρα τέχνη, επανάληψης του παρελθόντος αλλά μια δημιουργική κίνηση στο μέλλον και στα έσχατα.
Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε της κοινωνικής κρίσης και υποκουλτούρας σαν φάρος φωτεινός, η αθωνική τέχνη δίνει με τον δικό της τρόπο την μαρτυρία και το βίωμα της Εκκλησίας πως η ασχήμια είναι καταδικασμένη να χαθεί, πως το Ωραίο είναι αθάνατο!